Category: <span>berita</span>

Satukan Tekad Menuju Indonesia Sehat Momentum Hari Kesehatan Nasional ke-56, Yuk Jaga Diri, Keluarga dan Masyarakat, Selamatkan Bangsa dari Pandemi Covid-19

Oleh : Nur Handayani, SKM

Bulan November menjadi salah satu bulan bersejarah untuk membangun kesadaran masyarakat Indonesia  dalam upaya meningkatkan derajat kesehatan. Setiap tanggal 12 November, rakyat Indonesia memperingati sebagai hari kesehatan nasional. Diperingati sebagai hari kesehatan nasional, berawal dari adanya wabah  malaria sekitar tahun 1950an. Sekitar ratusan ribu korban jiwa berjatuhan akibat wabah ini. Kemudian Tahun 1959 pemerintah membentuk Dinas Pembasmian Malaria. Kemudian bulan Januari tahun 1963, dinas ini berubah nama menjadi Komando Operasi Pemberantasan Malaria (KOPEM). Indonesia bersama WHO dan USAID merencanakan tahun 1970 malaria sudah lenyap dari bumi Indonesia. Proses pemberantasan malaria pertama dilakukan secara simbolis oleh Presiden Sukarno tanggal 12 November 1959 di tanggal 12 November 1959 di Desa Kalasan, Yogyakarta. Selanjutnya, kegiatan penyemprotan insektisida Dichloro Diphenyl Trichloroethane (DDT) juga dibarengi dengan kegiatan pendidikan kesehatan atau penyuluhan kepada masyarakat.

            Usaha keras pemerintah memberantas malaria berbuah manis, 5 tahun setelah dilakukan penyemprotan insektisida Dichloro Diphenyl Trichloroethane (DDT) ke beberapa wilayah di Indonesia. Rakyat Indonesia dapat terlindungi dan wabah malaria mulai lenyap di Indonesia. Karena keberhasilan pemerintah tersebut, 12 November 1964 diperingati sebagai

Hari Kesehatan Nasional. Hari itu menjadi  titik awal kebersamaan seluruh komponen bangsa dalam pembangunan kesehatan di Indonesia.

            Saat ini, tidak hanya Indonesia tapi hampir seluruh Negara di dunia sedang dilanda wabah Covid-19. Kasus di dunia mencapai lebih dari 35 juta kasus sedangkan yang meninggal dunia akibat Covid-19 telah mencapai lebih dari satu juta kasus. Di Indonesia sendiri, hampir di seluruh wilayah sudah ada kasus Covid-19. Dlihat dari data harian, jumlah kasus masih saja ada, belum ada tanda-tanda penurunan. Data BNPB tanggal 8 Oktober 2020 menunjukkan adanya  lonjakan jumlah kasus positif yang mencapai 4.850 kasus. Saat ini per 30 Oktober 2020, kasus terkonfirmasi telah tembus ke angka 406.945 orang, kasus sembuh sebanyak 334.295 orang dan kasus meninggal dunia mencapai 13.782 orang. Melihat pertambahan kasus dimana belum terlihat tanda-tanda penurunan, mengingatkan kita bahwa pandemi belum berakhir.

            Masa pendemi ini sedikit banyak berpengaruh terhadap berbagai sektor, berdampak terhadap sektor kesehatan, sosial ekonomi dan mengganggu berbagai bidang pelayanan lainnya. Makin bertambahnya kasus Covid-19 masih dapat bertambah bila sejalan dengan masih banyaknya masyarakat yang belum mau menjalankan protokol kesehatan dan belum menyadari pentingnya tindakan pencegahan terhadap Covid-19. Persepsi masyarakat terhadap bahaya COVID-19 umumnya cenderung merasa takut dan khawatir terhadap virus corona, namun demikian masih ada sekitar 17% masyarakat Indonesia yang tidak yakin terhadap keberadaan COVID-19 (BPS, 2020).

            Penting sekali untuk kita semua tetap berjuang bersama untuk dapat bebas dari belengggu Covid-19. Kita harus bersama-sama mau berusaha untuk mau melindungi diri, keluarga dan orang di sekitar kita dengan menerapkan protokol kesehatan. Penyebaran virus Covid-19 ini akan masih bisa terjadi bila masyarakat tidak mau menerapkan protokol kesehatan.

            Melalui momentum hari kesehatan nasional inilah, diharapkan masyarakat dapat menjalankan pola hidup sehat. Merubah perilaku lama menjadi perilaku kebiasaan baru dimana ada 3 hal penting didalamnya dalam upaya pencegahan penularan Covid-19. Yang pertama memakai masker bila keluar rumah, selalu jaga jarak dan menghindari kerumunan serta sering mencuci tangan dengan sabun dan air mengalir atau menggunakan hand sanitizer bila dalam kondisi tidak memungkinkan untuk cuci tangan. 3 Hal penting ini menjadi hal yang mendasar untuk dilakukan sebagai upaya pencegahan penularan virus Covid-19. Selain itu, ada hal lain yang perlu juga dilakukan, yaitu kita harus tetap menjaga imunitas tubuh, agar tetap baik dengan berolahraga secara rutin, mengkonsumsi gizi seimbang, istirahat yang cukup, tidak merokok, dan mengendalikan penyakit penyerta.             Semua protokol kesehatan harus kita terapkan dalam kehidupan sehari-hari. Pola hidup sehat haruslah membudaya dalam masyarakat kita. Upaya yang dilakukan pemerintah dalam menekan angka kasus Covid-19 tidak akan berhasil bila tanpa dukungan masyarakat dalam menjalankan pola hidup sehat. Cepat atau lambatnya penurunan angka penyebaran Covid-19 tergantung dari kemauan dan kesadaran masyarakat untuk mau menjalankan protokol kesehatan. Untuk itu perlu semua komponen bangsa mengumpulkan tekad berjuang bersama menyelamatkan bangsa dari Covid-19. Hal ini sesuai tema hari kesehatan nasional yang ke-56 ini. Yuk jadikan momentum ini untuk mengajak semua elemen masyarakat untuk mau belajar bertanggungjawab terhadap kesehatan diri dengan wujud berperilaku hidup sehat, menjalankan pola hidup sehat sehingga terhindar dari penyakit. Harapannya, derajat kesehatan masyarakat tercapai setinggi-tingginya dan dapat segera menuju Indonesia Sehat.

Padasan: Budaya Gesang Ingkang Saras Saking Leluhur

Dening: Arifah Budi Nuryani, S.KM

Bebendu virus korona punika ngedahaken kula lan panjenengan sedanten kedah mangertosi babagan  wigatosipun prakawis keresikan. Wiwit, tiyang kulinten mengucek-ucek soca saben wekdal, tanpa wigatosaken kawontenan astanipun. Ananging ing wekdal sapunika, tiyang langkung ngrumaosi menawi asta punika saged dados sarana nularaken pagebluk.

Bilih dipuntingali saking sejarah lan antropologis, kedahipun kawula Nusantara punika mboten kaget sanget kaliyan budaya mijiki asta, samparan, pasuryan, ngginakaken toya resik sampun dados perangan gesang sadinten-dinten leluhur wonten nusantara. Malah wonten Kraton Sriwijaya, ing era 650-1377 M, para biksu sampun kagungan pranatan ingkang paten babagan mijiki asta.

Adhedhasar buku Kiriman Catatan Praktik Buddhadharma dari Lautan Selatan karya Yi Jing [It-sing] ingkang dipunterjemahaken saking A Record of the Buddhist Religion as Practised in India and the Malay Archipelaho dening J. Takakusu, B.A., Ph.D,, dipun trehaken kados pundi tata cara gesang ingkang saras dening kawula nusantara. Adhedhasar wucalan Buddha, ingkang dipuntindakaken para biksu wonten India saha Sriwijaya.

Tata cara gesang ingkang saras, mbok bilih ugi dipuntindakaken dening masyarakat limrah. Amargi, piyambakipun sedanten [ngangsu piwulang budha] punika pitados salira ingkang saras saha miyos gampil tumuju resiking batin/ moksa.

Pramila, kalimrahan mijiki asta, ngresikaken dhiri, saha dhaharan ingkang sae, ugi dipuntindakaken saperangan ageng masyarakat wonten wanci kanalendran sriwijaya. Biksu inggih punika tiyang ingkang dipunpitadosi, mila pitutur saking piyambakipun sedaya mesthi kathah ingkang nindakaken, utaminipun ingkang nganut agami Buddha.

Sejatosipun, pakulinan kanthi saras dipuntindakaken dening masyarakat ing Nusantara, boten namung ing wanci Kedatuan Sriwijaya, ananging ugi, rikala jaman Kenalendran Majapahit ugi kesultanan sanesipun.

Sedaya agami, kados Islam, Katolik, Protestan, Hindu, ugi Buddha, mucalaken ngelmu bab gesang kanthi saras. Punapa malih ing wucalan agami Islam punika, babagan mijiki asta lan perangan awak sanes ing setunggal dinten kirang langkung kaping gangsal dipuntindakaken, inggih punika rikala nindakaken wudhu.

Budaya mijiki asta, ngreksa salira, ngresiki salira saksampunipun bebuwang, olahraga, ngagem agemanan ingkang resik, sarta dhaharan ingkang sae, sampun dados perangan gesang ing masyarakat.

Salah satunggaling ‘artefak’ budaya mijiki asta nusantara inggih punika padasan, genthong gerabah ingkang limrah dipunpanggihi ing budaya masyarakat Jawi. Padasan dipunpapanaken ngajenging latar, wonten jawi pager, ingkang wujudipun genthong kaliyan pancuran alit , utawi ingkang ngginakaken gayung saking bathok klapa (siwur).

Genthong padasan kagungan gegayutan kaliyan budaya Islam (wudhu), amargi rumiyinipun pirantos punika dados pirantos syiar dening setunggaling tiyang panyebar agami Islam, inggih punika Kanjeng Sunan Kudus. Rikala punika], adhedhasar cathetan sri mulyati (2006) ing buku Tasawuf Nusantara: Rangkaian Mutiara Sufi Terkemuka, Sunan Kudus ndamel padasan cacah wolong pancuran, dados akulturasi budaya Jawi saking agami Islam. Ing wekdal punika, masyarakat ing papan punika sampun tepang agami Hindu lan Buddha, pendhudhuk ugi tepang punapa ingkang dipunsebat dados Asta Sanghika Marga. Padasan kaliyan pancuran ingkang cacahipun wolu punika dipunkjengaken Sunan Kudus dados wolung tumindak becik kagem ngresikaken dhiri.

Jaman semanten sadayaning masyarakat nyaosaken padasan wonten ngajenging griya/pidalem. Padasan punika dipunpapanaken wonten njawi pager supados sinten kemawon mboten pakewuh  anggenipun ngginakaken toya kangem ngresekaken samparan. Langkung semanten, rikala toya wonten Jawi taksih wening, toya padasan nggih saged ugi dipununjuk. Ingkang kagungan dalem ugi mesthekaken ngiseni padasan punika supados toyanipun tansah kebak. Kejawi gentong utawi tempayan ingkang dipunparingi bolongan, kala-kala padasan ugi dipunjangkepi kaliyan gayung tradhisional saking bathok klapa, ingkang limrah dipunsebat siwur.

Padasan ugi dipunpapanaken wonten pinggiring mergi, kanthi maksud supados sintena kemawon ingkang mbetahaken toya saged ngginakaken toyanipun. Ing mangsa jawah, toya wonten ing padasan saged kagem ngresikaken samparan ingkang kenging cipratan toya reged. Ugi semanten rikala ing mangsa ketiga, padasan limrahipun dipunagem ngresiki pasuryan tiyang-tiyang ingkang ngliwati. Samboten-mbotenipun keparing nyukani raos seger ing wanci mangsa benter.

Menawi tirta isi padasan saestu resik ugi aman dipununjuk, panggina sekaliyan saged lajeng ngunjuk dados panglukar salit. Misepuh kita sedaya kathah ingkang dados petani, nalika badhe dhateng sabin utawi  tumuju wanci rahina badhe kondur datheng dalem, salajeng raup rumiyin kaliyan reresik ngagem toya ing padasan. Prakawis punika saleresipun mucalaken kula lan panjenengan sami supados  tansah njagi resiking badan rikala badhe nyambut damel saha saderengipun mlebet griya.

Punapa malih, wargi jawi taksih mitadosi sawanan (kesurupan), bilih wonten bayi wonten griya lan menawi wonten tiyang ingkang mlebet griya mboten mijiki asta lan langsung nyepeng bayi, mila bayi punika asring nandang sawanen.

Wucalan filosofis kasaenanipun padasan inggih punika:

  • Krenteg Sesarengan

Bilih wonten priyantun ingkang ngginakaken padasan, priyantun punika kagungan krenteg kedah kemutan ngginakaken toya sacekapipun senaosa mboten wonten paugeran ingkang keserat. Padasan punika dipunpapanaken ing pinggir margi, amargi saget kagem sinten kemawon, supados tiyang sanes saged keduman.

Kathah piwulang edukatif ingkang kekandhut ing tradhisi nyamektakaken padasan wonten ngajenging griya, kados ta raos lila legawa. Kanthi raos lila legawa, ingkang nggadhahi padasan sregep ngisi supados saged dipunagem sinten kemawon ingkang mbetahaken toya resik, tanpa preduli tepang punapa mboten kaliyan tiyang kasebat.

  • Peparing tumrap tiyang sanes saking bab ingkang alit.

Amargi sinten mawon ingkang liwat pareng ngginakaken toya padasan sanadyan mboten tepang ingkang kagungan. Bilih ingkang nggadhahi ugi tansah mriksa punapa toyanipun taksih wonten utawi sampun telas. Senaosa namung namung toya, nanging punika ingkang dipunwucal saking sesepuh kula panjenengan inggih punika pakulian nyaosi tumrap liyan wiwit saking bab ingkang alit kadosta toya.

  • Toya ing padasan punika kados ngilmu ing akal

Toya ingkang wonten ing genthong punika sami kados ngilmu ingkang wonten ing akal kula panjenengan sedanten. Boten angsal dipunwulangaken kemawon, ugi mboten pareng dipunkempalaken mawon tanpa dipunwulangaken, utawi naming dipunginakaken dening saliranipun piyambak, nanging dipuncakaken kagem tiyang sanes. Ing wucalan agami Islam prakawis punika kelebet salah satunggaling amal ingkang mboten pedhot sanadyan kula panjenengan sampun seda inggih punika amal jariyah lan ngelmi ingkang murakabi.

Wonten wekdal sapunika, minangka para taruna, ingkang mboten mangertosi padasan saged ngecakaken piwulang edukatif minangka warisan budaya Jaw. Mawi mratelakaken peparing kanthi raos lila legawa dhumateng sinten mawon ingkang mbetahaken,  nyamektakaken padasan wonten ngajenging griya piyambakipun.

Pagebluk covid-19 taksih mbebayani, kula panjenengan sedanten saged nyamektakaken padasan wonten ngajenging griya. Senaosa padasan sanes gerabah, saged kagem papan toya ingkang langkung enggal. Kadadosan punika kula panjenengan kedah saged ndherek nyegah sumebaring virus corona kanthi wiyar. Kula panjenengan kedah langkung sregep anggenipun mijiki asta, sami kaliyan paugeran saking WHO supados dipuntebihaken saking bebendu covid-19. Dados kearifan lokal, padasan dados sarana sanes kagem masyarakat supados purun mijiki asta. Ing wekdal punika kahanan bebendu covid-19 taksih dereng bibar, mila padasan kaliyan sabun punika saged njagi keresikan lan ngulintenaken wijik ngagem sabun (CTPS) kanthi cara ingkang leres.

Sumber:

Azis, Muhammad Abdul. 2020. Padasan : Budaya Lama yang Dipaksa Muncul Kembali. https://medium.com/@azismuhammad094/budaya-lama-yang-dipaksa-untuk-kembali-cf5c45976b5b

Khusnikma, Misla. 2020. Kembalinya Tradisi Padasan di Tengah Pandemi. http://saa.iainkediri.ac.id/padasan-tradisi-yang-kembali-hidup-selama-pandemi/

Nelana, Narwan Sastra. 2020. Lewat Padasan Nenek Moyang Telah Ajarkan Kebersihan Diri. https://siedoo.com/berita-30033-lewat-padasa-nenek-moyang-telah-ajarkan-kebersihan-diri/

Wijaya, Taufik. 2020. Refleksi Covid-19: Sejak Dulu Bangsa Indonesia Rajin Mencuci Tangan. https://www.mongabay.co.id/2020/05/15/refleksi-covid-19-sejak-dulu-bangsa-indonesia-rajin-mencuci-tangan/

Budaya Nginang Masyarakat Jawi

Dening: Shukhalita Swasti Astasari, S.KM

Majengipun pangrembakaning jaman, kabudayan nginang sampun wiwit ical. Bab menika saksampunipun wonteni odol kanthi raosipun ingkang seger nggantosaken kawontenan mupangatipun nginang ingkang raosipun pait. Para nem-neman sampun mboten wonten ingkang nginang. Sanadyan owah gingsiring jaman, nanging piwulang filosofi nginang ampun ngantos ical.

Sedhah punika pralambang nedahakaen sipat andhap asoring penggalih, remen peparing, saha tansah ngajeni priyantun sanes. Jarwi punika saking upakara thukulipun sedhah ingkang mrambat tanpa ngrisakaken tetanduran utawi napa mawon papan panggenanipun. Kapur nedahakaen panggalih ingkang pethak resik saha setya satuhu, nanging bilih kawontenan, saged adamel dados agresif sanget saha duka.

Gambir ugi dipunginakaken dados usada, upaminipun kagem ngresiki labet lan kudis, nyegah sakit diare ugi disentri, saha dados pelembab lan mantunaken labet wonten kerongkongan. Gambir ngagungani raos sakedhik pait, nunjukaken tataging panggalih. Piwulang menika katingal saking warni jene ron gambir saha mbetahaken setunggaling tata cara tertamtu supados pikantuk sarinipun satemah saged dipundhahar,. Dipunjarweni menawi bilih nggayuhaken punapa-napa kemawon, kula lan panjenengan sami kedah sareh nindakaken kahanan supados saged dados kasunyatan.

Sayektosipun, kejawi dipuneses kados udud, sata ugi dipungilut kanthi cara nginang, kathah tiyang asring nambahaken sata ing lebeting ron sedhah rikala nginang sinaosa mboten wonten kukusipun, nginang kasunyatanipun ngagungani bebaya ngrisak kasarasan ingkang sami kaliyan eses.

Nginang menika gadhah paedah kagem njagi kasarasan waja ugi padharan. Amargi nggilut ron sedhah lan wiji jambe saged ngasilaken idu, ingkang ngandhut warni-warni jinising protein lan mineral ingkang sae kagem njagi kekiyatan waja saha nyegah lelara gusi. Kejawi punika, ugi tansah ngresiki waja lan gusi saking tirahipun dhaharan ingkang nempel ing waja.

Kagem padharan, toya idu nggadhahi paedah damel lembut dhaharan. Pramila, kula panjenengan saged ngeleg lan kersanipun dhaharan saged tumuju kerongkongan, usus, ugi lambung kanthi lancar. Bab punika tamtu mbiyantu nggampilaken sistem pencernaan.

Kejawi punika, nyedhah ugi dipunestuni dados sumber energi. Amargi, wiji jambe punika ngandhut zat psikoaktif ingkang memper sanget kaliyan nikotin, alkohol, ugi kafein. Pramila salira punika medalaken hormon adrenalin.

Sanadyan tradhisi nyedhah/nginang saged nuwuhaken paedah, para dokter saha sapanunggalanipun punika ngemutaken babagan bebaya nyedhah/nginang. Miturut laporan saking para panaliti, dipunmangertosi menawi nyedhah/nginang punika kasunyatanipun murugaken risiko ingkang saged nuwuhaken pinten-pinten lelara ingkang mboten saged dipunanggep entheng, umpamanipun kanker.

1.    Kanker ing Lathi

Pawartos saking situs resmi Badan Kesehatan Dunia (WHO), nyedhah/nginang punika nggadhahi risiko inggil murugaken kanker, utaminipun wonten lathi. Dudutan punika adhedhasar panaliten ingkang dipuntindakaken international agency for research on cancer wonten ing Asia Selatan lan Asia Tenggara.

Kasunyatanipun piranthi ron sedhah, wiji jambe, kapur, saha sata menawi dipunaworaken dados setunggal kagungan sipat karsinogenik (saged nuwuhaken kanker). Bilih ngginakaken piranti nginang kasebat langkung dangu, saged nyebabaken nandang kanker ing tutuk, gampil ngalami kanker lathi, kanker esofagus (kerongkongan), kanker tenggorokan, kanker laring.

2.    Labe ting Rongga Lathi

Nggilut sedhah jambe nuwuhaken risiko lesi mukosa ing lathi, inggih punika wonten labet (lesi) ing salebeting lathi. Lalara utawi iritasi dipunsebabaken piranti nyedhah/nginang setunggal kaliyan piranti sanesipun nggadhahi sipat awrat sanget kagem lathi. Punapa malih menawi nyedhah/nginang sampun dados padatan ingkang mboten saged dipunicali. Bebaya awonipun dados tansaya enggal tuwuh saha rekaos dipunhusadani.

Bilih sampun awrat badanipun, saged nyebabaken lidhah kraos kaku saha tutuk rekaos dipunobahaken. Ngantos wekdal punika dereng wonten usada utawi jampi ingkang saged ndanganaken lesi mukosa ing lathi. Usada punika namung saged ngentengaken tandha-tandha lelara ingkang wonten.

3.    Mbebayani jabang bayi

Dereng kathah ingkang dipunmangertosi bilih ibu ingkang mbobot punika kedah eling saha waspada tumrap bebayanipun nginang. Nginang nalika mbobot saged ngewahi genetik ing DNA jabang bayi. Ewah-ewahanipun punika saged mbebayani jabang bayi, kados dene eses saged nuwuhaken risiko cacat janin. Ibu ingkang mbobot menawi nyedhah/nginang ugi nggadhahi risiko mbabaraken bayi ingkang bobotipun ing ngandhapipun bayi sanes. Pramila, WHO ugi para medis sampun wanti-wanti supados ibu ingkang mbobot mboten pareng nyedhah/nginang.

Pakulinan awon wonten ing dhusun-dhusun inggih punika waton ngidu. Kaliyan warni idunipun ingkang sak werni punika, kalimrahan niku tamtu kemawon badhe nilaraken tandha wujudipun werni abrit wonten ing pundi-pundi. Sejatosipun masyarakat Indonesia kados ing Jawi kagungan ambeng kagem ngidu, wujudipun omplong alit ingkang kawastanan tempolong. Masalah lingkungan saged dirampungaken bilih sedaya tiyang ingkang nginang kagungan ambeng kados wujud punika.

Wonten jaman enggal kados wekdal punika nginang sampun kegantosaken dening odol ingkang ngemot bab ingkang migunani saha aman. Ananging nginang dados salah satunggaling tradhisi tilaranipun leluhur ampun dumugi kesupen filosofinipun kados ingkang sampun kawastananaken wonten inggil, pramila masyarakat keparing gesang ingkang saras, katebihaken saking bebendu, nanging tetep njagi lestantunipun budaya.

Sumber:

Tim Kumparan. 2017. Filososfi Budaya “Nginang”. https://kumparan.com/potongan-nostalgia/filosofi-budaya-nginang/full

Setiawan, Andreas Wilson, dr. 2020. Membongkar Manfaat dan Bahaya di balik Tradisi Menyirih. https://hellosehat.com/hidup-sehat/fakta-unik/manfaat-dan-bahaya-menyirih/#gref

Hari Cuci Tangan Sedunia

Oleh: Nur Handayani, S.K.M

Tahukah Sahabat Paru…..Setiap tanggal 15 Oktober diperingati sebagai hari cuci tangan sedunia. Peringatan ini tidak serta merta hanya sebagai pengingat saja agar kita mau melakukan cuci tangan, akan tetapi kita harus tahu dan paham kenapa cuci tangan pakai sabun penting kita terapkan dalam kehidupan sehari-hari.  

Momen hari cuci tangan sedunia pertama kali dicetuskan pada tanggal 15 Oktober 2008 oleh Global Handwashing Partnership. Peringatan yang kemudian menjadi momentum tahunan tersebut diawali dengan aktivitas mencuci tangan menggunakan sabun yang dilakukan 120 juta anak di lebih dari 70 negara. Sejak itu, global handwashing day selalu diperingati pada tanggal 15 Oktober setiap tahun. Peringatan hari cuci tangan sendiri dicetuskan bukan tanpa alasan. Melalui momentum ini, Global Handwashing Partnership berniat mengedukasi tentang pentingnya manfaat cuci tangan pakai sabun pada masyarakat dunia. Selain penjelasan tentang cara mencuci tangan yang benar, pengetahuan mengenai manfaat cuci tangan, penyakit yang muncul akibat malas cuci tangan, hingga berbagi hal lain mengenai kebiasaan cuci tangan pakai sabun konsisten disuarakan di tiap perayaan hari cuci tangan sedunia. Melalui peringatan ini, diharapkan bahwa kebiasaan mencuci tangan menjadi bagian dari agenda penting dunia. Dengan begitu, diharapkan masyarakat tak lagi menjadikan rutinitas cuci tangan pakai sabun sebagai sebuah keterpaksaan, namun menjadi sebuah kebiasaan yang sulit ditinggalkan.

Ada beberapa fakta penting terkait tentang cuci tangan pakai sabun, antara lain:

  • Sebanyak 80% wabah penyakit menular ternyata menyebar ke orang lain melalui sentuhan tangan.
  • Kaum wanita terbukti lebih rajin mencuci tangan daripada pria. Fakta ini membuat pria membutuhkan edukasi lebih banyak tentang manfaat cuci tangan.
  • Mencuci tangan dengan sabun secara benar dan teratur akan meminimalkan risiko infeksi dan mengurangi angka kematian.
  • Semua orang bisa mencegah risiko penyakit dan meningkatkan kualitas kesehatan melalui kebiasaan mencuci tangan.
  • Penggunaan air saja tidak cukup. Karena Anda membutuhkan sabun dengan kandungan antiseptik untuk membersihkan tangan dari berbagai mikroorganisme penyebab penyakit.

Beberapa penyakit yang dapat muncul bila kita malas cuci tangan, antara lain : sakit flu, batuk, diare, konjungtivitis, dan penyakit kulit. Cuci tangan dengan sabun bukan masalah sepele tapi menjadi hal penting karena kebiasaan cuci tangan menjadi awal pencegahan terhadap beberapa penyakit termasuk Covid-19 yang sekarang sedang melanda di dunia. Kuman penyakit sangat mudah ditularkan melalui tangan. Pada saat makan, kuman dengan cepat masuk ke dalam tubuh, yang bisa menimbulkan penyakit. Tangan kadang terlihat bersih secara kasat mata namun tetap mengandung kuman. Sabun dapat membersihkan kotoran dan merontokkan kuman. Tanpa sabun, kotoran dan kuman masih tertinggal di tangan.

Kita harus paham betul bagaimana melakukan cuci tangan yang benar.  Ada 6 langkah cuci tangan yang benar menurut WHO yaitu :

  1. Tuang sabun atau cairan handrub bila tidak ada sabun pada telapak tangan kemudian usap dan gosok kedua telapak tangan secara lembut dengan arah memutar.
  2. Usap dan gosok juga kedua punggung tangan secara bergantian
  3. Gosok sela-sela jari tangan hingga bersih
  4. Bersihkan ujung jari secara bergantian dengan posisi saling mengunci
  5. Gosok dan putar kedua ibu jari secara bergantian
  6. Letakkan ujung jari ke telapak tangan kemudian gosok perlahan

Yang perlu kita ingat adalah kapan  kita harus cuci tangan pakai sabun dengan menggunakan air yang mengalir :

  • Setiap kali tangan kita kotor: mengetik, memegang uang, hewan/binatang, berkebun
  • Sesudah buang air
  • Sebelum menyusui bayi
  • Setelah menceboki bayi atau anak
  • Sebelum makan dan menyuapi anak
  •  sebelum memegang makanan dan setelah makan
  • Setelah bermain di tanah, lumpur atau tempat kotor
  • Setelah bersin/batuk

Nah, yuk mulai sekarang biasakan kita cuci tangan dengan sabun dan air mengalir ya, lakukan dengan urutan yang benar selama 60 detik atau bila dalam kondisi tidak ada sabun dapat menggunakan handrub kurang lebih selama 40 detik. Terapkan dikeluarga kita. Dari hal kecil kita bisa mencegah penyakit. Hidup sehat dan tetap produktif.Sehat dimulai dari Saya.

Daftar Pustaka

  1. Berbagai Hal yang Perlu Anda Ketahui Tentang Hari Cuci Tangan Sedunia. www.lifebuoy.co.id 11 april 2019
    1. globalhandwashing.org/global-handwashing-day/about-ghd/
    1. globalhandwashing.org/global-handwashing-day-2018-clean-hands-a-recipe-for-health/
    1. promkes.kemkes.go.id/hari-cuci-tangan-pakai-sabun-sedunia
    1. globalhandwashing.org/about-us/our-history/
    1. home.bt.com/lifestyle/health/wellness/15-terrifying-hygiene-facts-you-need-to-know-on-global-handwashing-day-11364010831581
    1. P2PTM Kemenkes RI. 2018. Kapan Saja Harus Mencuci Tangan? http://p2ptm.kemkes.go.id 21 September 2018
    1. P2PTM Kemenkes RI. 2018. Mengapa harus mencuci tangan dengan air bersih dan sabun? http://p2ptm.kemkes.go.id 21 September 2018

Skrining Covid-19, Pemda DIY Gelar Rapid Test Bagi Pegawai

Oleh : Arifah Budi Nuryani, S.KM

Pemerintah Daerah Daerah Istimewa Yogayakarta menggelar rapid test atau tes cepat kepada pegawai ASN maupun non ASN di lingkungan Pemda DIY pada tanggal 7 hingga 21 September 2020. Penyelenggaraan rapid test  bagi pegawai ini sebagai langkah promotif dan preventif  guna mencegah penularan Covid-19 di lingkungan kerja, sebagai bentuk dukungan pelayanan kesehatan bagi pegawai selama pandemi. Petugas pelaksana rapid test ini berkolaborasi dari RS Paru Respira, RS Jiwa Grhasia, dan Balai Laboratorium Kesehatan dan Kalibrasi.

Apabila terdapat hasil rapid test reaktif, maka pegawai yang bersangkutan akan langsung ditindaklanjuti untuk mendapatkan uji lanjutan berupa tes Polymerase Chain Reaction (PCR) atau swab test. Sementara menunggu hasil swab test, pegawai dengan hasil rapid test reaktif diwajibkan untuk melakukan isolasi mandiri.

Pelaksanaan rapid test berjalan dengan tertib dan dilaksanakan sesuai dengan protokol kesehatan yakni dengan menerapkan jaga jarak aman dan memastikan semua pegawai yang mendapatkan rapid test menggunakan masker saat pemeriksaan.